ه مناسبت هزارمین سال سفر ناصر خسرو، گردشگر و متفکر و بزرگ عالم اسلام به تون (فردوس)، دانشگاه فردوسی مشهد و انجمن های ترویج زبان و ادب فارسی و جغرافیا و برنامه­ ریزی روستایی شاخۀ خراسان رضوی، بر آن شدند تا با همکاری ادارات و نهادهای مردمی و محلی همایش ملّی "ظرفیت های گردشگری و توسعه فردوس" را در روزهای 23 و 24 اسفند ماه 1396 در شهر فردوس برگزار کنند.

برگزاری همایش:

مهمانان همایش شامگاه روز سه شنبه 22 اسفند ماه وارد فردوس شدند و در آبگرم که یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری این شهراست، استقرار یافتند. همایش روز نخست یعنی چهارشنبه 22 اسفند ماه پس از مراسم گشایش و رونمایی از چهار کتابی که به این مناسبت منتشر شده بود یعنی دیوان نثاری تونی و دیوان موالی تونی هردو از انتشارات کتابخانۀ مجلس، واژه نامه گویش تون/فردوس تالیف محمد جعفر یاحقی از انتشارات فرهنگستان زبان و اد ب فارسی و نیز کتاب دوجلدی آن سالها به قلم محمد جعفر یاحقی از انتشارات معین بخش علمی همایش با عرضۀ 23 مقاله به صورت ارائه شفاهی و پوستری تا شبانگاه به کار خود ادامه داد. در این بخش مقاالتی از محققان و استادان دانشگاهها و مراکز علمی فردوس، مشهد، بحنورد، تهران و چهارمقاله هم از دانشمندان خارجی)افغانستان دو مقاله، ترکیه و هند هرکدام یک مقاله( در خصوص مسائل بنیادی و زمینه های گردشگری منطقه، بخش علمی همایش را بار آور کرده بود. حضور و سخنرانی شخصیتهایی علمی در طراز کشوری مانند دکتر حسن بلخاری، استاد دانشگاه تهران و رئیس انجمن آثار ومفاخر کشور به عنوان نمایندۀ وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسالمی؛ دکتر محمد دبیرمقدم، استاد دانشگاه عالمه طباطبائی، نماینده معاون فرهنگستان زبان و ادب فارسی در مراسم گشایش، و حضور دکتر عبداهلل رادمرد رئیس دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی و همچنین استادان برجستۀ زبانشناسی، ادبیات و جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد و جزآن، از جمله استادان: دکتر جواد قرشی الحسینی، دکتر جعفر جوان، دکتر حمید شایان، دکتر خدیجه بوزرجمهری، دکتر حمداهلل سجاسی قیداری، دکتر محمد قاسمی خوزانی، دکتر مه دخت پورخالقی چترودی، دکتر مهدی زرقانی، دکترمحمد جواد مهدوی، دکتر عظیم زاده، دکتر فرامرز آدینه کالت، مجری توانا و نام آشنا دکتر امیر الهامی، دکتر فاطمه ماهوان، دکتر فرشته محمد زاده و باالخره مهمان برجستۀ خارجی ما پروفسور چندرشیکهر استاد ممتاز دانشگاه دهلی و گروهی از دانشجویان دکتری زبان و ادبیات فارسی و جغرافیا به این جلسه وزنی داده بود که درتاریخ فردوس باید از آن به عنوان نقطه عطفی یاد شود. افتتاح نمایشگاه دستاوردهای علمی و صنعتی که در جنب همایش تدارک دیده شده بود، عصر آن روز با حضور مهمانان افتتاح شد تحسین و تشویق حاضران را به دنبال داشت. روز دوم یعنی پنجشنبه 23 اسفندماه روز متفاوتی بود. از قبل برابر با توافق به عمل آمده بازارچۀ صنایع دستی، و همچنین مراکز و نمایشگاههایی برای بازدید مهمانان آماده شده بود. بازدید از بخشهایی از محلۀ سردشت و بقایای زلزله 7231 ،مالحظۀ دستاوردهای هنری و صنایع بومی، باز آفرینی مکتبخانه های قدیمی)دخترانه و پسرانه( در دو محل: مسجد جامع تون و امام زاده، و همچنین مراسم تُغُز بران وحنابندان)رسومی که در عروسی ها معمول بوده( و بازدید از موزۀ مردم شناسی حمّام خیروز، اتفاقی بود که در انبوه جمعیت فردوس و ارباب حرف تا حوالی ظهر، در شهر پیش آمد. پس از آن مهمانان از طریق باغستان به روستای گَستَج رفتند و در میان شور و هلهله مورد استقبال روستاییان قرار گرفتند.

دستاورد همایش: جمع بندی و نتیجه گیری

این همایش می تواند سرآغازی باشد برای جریان گردشگری در شهر فردوس که از مواهب بسیاری برای این امر برخوردار است: آثار تاریخی و مذهبی سرشار مانند مسجد جامع تون)سلجوقی( مسجد کوشک)سده های اول اسالمی(، امام زاده)تیموری(، مدرسۀ علیا)صفوی(، مدرسۀ حبیبیه)قاجاری(،استحکامات کوه قلعه، کوه قلعۀ حسن آباد )مربوط به عصرسلجوقی(، خانهها و بناهای محلۀ سردشت)باز مانده از زلزلۀ 7231 ،)آب انبارهای و حوض انبارهای متعدد، حمامهای سنتی، آبگرم معدنی با خواص درمانی و مناسب برای گردشگری سالمت، مجموعۀ باغستان و باالخره دستاوردها و تولیدات محلی، سنگهای معدنی قیمتی، تولیدات کشاورزی مانند زعفران، انار و پسته، تولیدات نانی مرغوب مانند انواع نان و شیرینی و کلوچه: اینها همه آن نعمتهای پنهان خدادادی است که باید با دستان با ارادۀ مردمان غیور و زحمتکش فردوس استخراج شود و مورد بهره برداری قرارگیرد.

در جریان این همایش نام تاریخی و کهنسال »تون« بار دیگر زنده شد. همۀ آنها که تون را گلخن حمام معنی کرده و آن را برای نام شهر خود زیبنده نیافته اند به خطا رفته اند. تون با طبس و تابش و گرمی ارتباط دارد گرمای دل مردمانی خونگرم و نجیب و سازگار که نان خود را با رنج تن از زمین سر سخت و در دامن آسمان بخیل در می آورند و نام و اعتبار و آدمیت می اندوزند.

همایش تأکید میکند زمینه های کار آفرینی به ویژه برای بانوان خانهدار و جوانان الزم است فراهم شود. زیرساختهای گردشگری از قبیل مهمانسرا، هتل، پارک، بوستان و شهر بازی برای کودکان، بازارچه صنایع و تولیدات محلّی، بازآفرینی و اجرای زندۀ تولیدات بومی مانند پارچه بافی، قالی بافی، پخت نان برای جهانگردان، بازیها و سرگرمیهای سالم نظیر آنچه مهمانان همایش این روزها دیدند، فرآوری محصوالت کشاورزی بومی مانند زعفران، انار و پسته با بسته بندیهای بهداشتی و نوآیین، تهیۀ فراوردههای گیاهان بومی و دامی با کیفیت باال و عرضۀ مناسب آن بر مسافران و جهانگردان تزیین و آرایش اماکن با دیوارنگاریهای مناسب و هنری و پیامهای آگاهی بخش درکانون توجه قرار گیرد بخصوص ایام مسافرتی مانند روزهای نوروز و تابستان فرصت مناسبی است که این بخش بر رونق خود بیفزاید و از وجود جوانان و بانوان در سطوح مختلف کاری استفاده شود.